Hoe zorgen je hersenen ervoor dat je angst of zelfs paniek ervaart?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geschreven door: Wendy Tukkers

Wendy is psycholoog bij de Hersenfabriek. Met slimme metingen en kennis over het stresssysteem leert ze mensen beter om te gaan met stress en energie.
Persoonlijk

Hoe zorgen je hersenen ervoor dat je angst of zelfs paniek ervaart?

Angst is een gevoel dat we allemaal wel kennen. Het is een zeer nuttige emotie en helpt ons overleven. Maar wat als je regelmatig last hebt van angst of zelfs paniek? In deze blog vertellen we jou wat angst en paniek is. Hoe dit ontstaat in je hersenen en wat je eraan kunt doen om angst te verminderen.

Angst

Angst is een heel nuttige emotie. Het zorgt ervoor dat we gevaar vermijden en zo onszelf beschermen. Angst is een heel basaal gevoel: bij een prikkel van gevaar reageert je lichaam en registreren je hersenen de angst. Met je hersenen kun je ook analyseren: is de angst terecht of niet? Moet ik wegrennen of kan ik blijven staan? En deze ervaring onthouden ze voor de volgende keer.

Paniek

Paniek is een heftige vorm van angst. Tijdens een moment van paniek ervaar je allerlei sensaties in je lichaam: je hart klopt snel, je gaat sneller ademhalen, het zweet breekt je uit, je bent bleek. Deze fysieke kenmerken van paniek ontstaan doordat je lichaam je klaarmaakt voor actie. Er is blijkbaar een groot gevaar, dus moet je daar hard voor kunnen wegrennen of ertegen kunnen vechten. Het is – net als angst zelf – een heel primitieve reactie van je lichaam en je hersenen.

Angst: wat als het niet meer functioneel is

Angst kan dus heel nuttig zijn als signaalfunctie en om je lichaam binnen een paar tellen klaar te maken voor actie. Soms worden angst en paniek niet meer functioneel. Dan wordt gesproken van een angststoornis of een paniekstoornis. Er is sprake van een stoornis als de angst je dagelijks leven verstoort, niet functioneel is en het je vaak belemmert. Hoe een angststoornis precies ontstaat is nog niet duidelijk. We weten steeds beter dat deze klachten ontstaan door een combinatie van omgevingsfactoren zoals je karakter, wat je meemaakt in je leven, hoe je denkt, of er heftige levensgebeurtenissen plaatsvinden, erfelijkheid en de manier waarop je hersenen werken.

Angst en paniek: de rol van de amygdala

Angst en paniek ontstaan voor het grootste gedeelte in de diepere lagen van de hersenen. Hoewel nog niet bekend is hoe angst precies ontstaat in de hersenen, weten we wel dat met name de amygdala een belangrijke rol speelt bij angst en paniek. De amygdala legt verbanden tussen informatie uit de zintuigen en koppelt deze aan emoties. De amygdala krijgt bijvoorbeeld signalen binnen van wat je ziet en hoort, zoals een muis op de grond en geritsel uit dat hoekje. Maar ook van de gezichtsuitdrukkingen van andere mensen op dat moment: kijkt iedereen erg bang? Dan zul jij je sneller bang voelen dan wanneer anderen rustig blijven. De informatieverwerking en reacties in deze hersengebieden kan heel snel en automatisch verlopen, in de vorm van een reflex. Het is dan ook moeilijker hierop invloed uit te oefenen.

De rol van de cortex bij angst en paniek

Met name op gevaren waarvan waarschijnlijk in ons DNA is vastgelegd dat we ervoor moeten uitkijken, zoals grote hoogtes en slangen bijvoorbeeld, reageren we vaak vanuit een reflex. Je bent al opzij gesprongen terwijl je je nog maar amper bewust was van de slang. Maar veel angstreacties zijn ingewikkelder dan deze. Hierbij wordt namelijk de buitenste laag van de hersenen, de cortex betrokken. Zo ontstaan veel ingewikkelder en gemengde emoties. En zo kun je ook gedachten vormen over de onderwerpen waarvoor je bang of bezorgd bent. Je kunt je emoties registreren en iets aan het onderwerp veranderen waarover je je zorgen maakt. Of je kunt je bedenken dat het niet nodig of in ieder geval niet zinvol is om angstig te zijn voor een probleem. Andersom geldt ook dat je angst, vrees of zelfs paniek kunt krijgen van dingen waarover je alleen nog maar nadenkt.

De rol van stress bij angst en paniek

De controle over en het bijsturen van je emoties vanuit de cortex werkt minder goed wanneer je last hebt van stress. Daarom kun je ook gevoeliger zijn voor het ontwikkelen van angst- en paniekklachten als je stress hebt. Angst- en paniekklachten kunnen ook weer stress veroorzaken. Angstklachten kunnen langdurig worden doordat ze zichzelf kunnen versterken. Je gaat je bijvoorbeeld zorgen maken over je angsten. Of je bent erg bang dat er weer een paniekaanval ontstaat. Hierdoor gaat het stressniveau in je lichaam omhoog. Je probeert de onderwerpen waarvoor je bang bent te vermijden. Een kleinere prikkel veroorzaakt nu alweer een nieuwe angstreactie. Misschien ga je nu nog meer dingen vermijden en neemt je stress nog verder toe. Of meer nadenken (piekeren) over manieren om het onderwerp waarover je je zorgen maakt onder controle te krijgen. Zo kan een negatieve spiraal ontstaan.

Het verminderen van angst en paniek door inzicht in je stresssysteem

Doordat stress en angstklachten elkaar beïnvloeden en versterken kan het zinvol zijn de hoeveelheid stress in je leven te verminderen. Wanneer je stresssysteem beter in balans is, kan dit een positief effect hebben op je angstklachten. Het programma van de Hersenfabriek kan hierbij helpen.
Met behulp van metingen en een online programma krijg jij inzicht in je stressniveau. Je leert je stresssysteem kennen: wat geeft jou stress en wat helpt je te herstellen? Je leert slimme keuzes te maken die je stressniveau helpen verminderen. Dit kan helpen de negatieve spiraal van piekeren, spanning en angst te voorkomen.

Zoals we hiervoor al aangaven, is nog niet volledig bekend hoe angst en paniek ontstaan in de hersenen en welke gebieden hierin nog meer een belangrijke rol spelen. We hebben in dit blog een deel van het proces uitgelegd. Een aantal andere factoren spelen ook nog mee. Hormonen en neurotransmitters (boodschapperstoffen in de hersenen) spelen een rol. Ook wordt er onderzoek gedaan naar de reactie van de hersenen op een kleine verzuring in het bloed die kan ontstaan door verkeerd ademen (hyperventilatie). Er valt dus nog veel meer te vertellen over angst en paniek.

Meer informatie?

Meer weten over hoe het programma van de Hersenfabriek jou kan helpen? Kijk dan op de pagina voor mijzelf en programma.

Interessant? Volg ons!

Volg ons op onderstaande kanalen voor meer informatie en regelmatige updates!

Blijf geïnspireerd!

Wil je op de hoogte blijven van onze artikelen en blogs? Laat dan hieronder je gegevens achter.

Meer artikelen

Binnenkort volgen meer artikelen met achtergrondinformatie en tips. Wil je als eerste op de hoogte zijn van onze updates en informatie over slimmer leren omgaan met stress en jouw energie?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.

Ons programma

Inzicht door metingen en onze app

Met onze app krijg je meer inzicht in waar jij stress van krijgt en waar jij van herstelt. Dit is voor iedereen anders.

Meer inzicht = betere balans

Door het inzicht, zorg je voor een betere balans. Wanneer je ziet dat je een herstelmoment nodig bent, plan je die ook sneller in.

Meer rust en energie

Door het herstellen van jouw energiebalans zorgen we voor meer rust en meer energie voor de dingen die er echt toe doen.

Share This

Deel dit artikel

en breng jouw netwerk op de hoogte!