Wat gebeurt er in je hersenen wanneer je slaapt?

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Geschreven door: Petra Westerhof

Petra is psycholoog bij de Hersenfabriek. Ze leert mensen anders te kijken naar stress en om slimme stappen te zetten voor meer energie.
Meer energie | Persoonlijk

Wat gebeurt er in je hersenen wanneer je slaapt?


Slapen, de één kan er niet genoeg van krijgen en de ander heeft er gebrek aan. Slapen neemt een groot gedeelte van onze dag in beslag en heeft een belangrijke functie voor jouw gezondheid. Waar kinderen zo’n negen tot tien uur per nacht slapen, slapen volwassen gemiddeld zeven tot acht uur per nacht. Maar wat is slaap precies en wat gebeurt er in je hersenen wanneer je aan het slapen bent? En wanneer slapen niet zo goed lukt, wat gebeurt er dan? Dat zijn onderwerpen waar we bij de Hersenfabriek vaak vragen over krijgen. Daarom vertellen we je er in deze blog graag meer over!

Wat is slapen?

Slaap is een dagelijks terugkerende toestand van lichamelijke rust. Alle spieren ontspannen zich en je bewustzijnsniveau is verlaagd. Prikkels vanuit de omgeving worden door de hersenen geblokkeerd en hebben tijdelijk nauwelijks invloed. Je hersenen blijven wel actief en doorlopen gedurende de nacht vijf verschillende fasen:

Fase één

Fase één is de overgang van wakker naar slapen en duurt vaak enkele minuten. In deze fase zijn er nog veel snelle hersengolven zichtbaar wat ook niet gek is, want kort daarvoor was je nog klaarwakker.

Fase twee

Na enkele minuten komen er steeds meer trage hersengolven, welke afgewisseld worden met kortdurende snelle hersengolven. Dit is slaapfase twee.

Fase drie

Na zo’n tien tot vijftien minuten slaap nemen de trage hersengolven steeds meer toe en beland je in slaapfase drie. In deze fase slaap je dieper en ben je moeilijk wakker te maken. Je rust meer uit.

Fase vier

Wanneer meer dan de helft van je hersengolven uit trage hersengolven bestaan, zit je in slaapfase vier. Dit is de fase met de diepste slaap die we kennen. Je lichaam en hersenen rusten uit en herstellen zich het meest. Ze bouwen reserves op voor de volgende dag.

Na deze fase kan de slaap alleen maar lichter worden. Je gaat terug naar fase drie, dan naar fase twee en in plaats van fase één kom je in een bijzondere slaapfase: de REM-slaap.

REM-slaap

In deze fase zijn je hersenen bijzonder druk bezig, terwijl je lichaam volledig ontspannen is. Omdat je ogen in deze fase heen en weer schieten (snelle oogbewegingen) heeft het de naam Rapid Eye Movement Slaap gekregen (REM-slaap). In deze fase ben je aan het dromen.
Na deze droomfase ga je weer terug naar fase twee en beginnen alle fasen weer opnieuw.

De slaap bestaat dus uit verschillende fasen welke samen een slaapcyclus vormen. Een slaapcyclus duurt ongeveer negentig tot honderd minuten. Wanneer je acht uur slaapt heb je ongeveer vijf slaapcycli doorlopen. Je slaap ziet er dan zo uit:

Naarmate je langer slaapt, neemt de diepte waarin je slaapt steeds meer af. Slaapfasen drie en vier worden aan het einde van je slaap niet meer gehaald. De REM-slaap wordt echter steeds langer, naarmate de slaap vordert. Er is weinig REM-slaap in cyclus één, terwijl in de laatste cyclus de REM-slaap zestig tot negentig minuten kan duren. Hoe langer je slaapt, des te meer REM-slaap je krijgt. Omdat dromen met name in de REM-fase voorkomen, betekent dit dat je met name in de vroege ochtend meer droomt. Iedere REM-fase komt ongeveer neer op één droom. Als je acht uur slaapt, heb je dus vijf dromen gehad. Iedereen droomt dus, maar niet iedereen kan het zich even goed herinneren.

Wat is nu de functie van slaap?

Wat de precieze functie is, heeft onderzoek nog niet uitgewezen, maar slaap is in ieder geval belangrijk voor het herstellen van je lichaam. Slaap lijkt ook een grote rol te spelen bij het geheugen; door slaap kun je onthouden wat je overdag geleerd hebt. Tijdens je slaap worden schadelijke stoffen afgevoerd, wat ook belangrijk is voor het goed functioneren van je hersenen.

Wat gebeurt er nu in je hersenen als slapen moeizaam gaat?

Wanneer je moeite hebt met slapen kan dit te maken hebben met verschillende dingen. Te denken valt aan:

Blootstelling aan stress

Wanneer je bijvoorbeeld langere tijd veel stress ervaart, kan dit leiden tot slaapproblemen. Het stresssysteem van mensen met veel stress is overdag te actief, en blijft dit ook wanneer deze mensen willen gaan slapen. Hierdoor is het moeilijk om in slaap te vallen, maar wanneer je slaapt is het ook moeilijker om in een diepe slaap te belanden. Je wordt sneller wakker, jouw hersenen rusten onvoldoende uit en kunnen te weinig reserves opbouwen. Wil je weten hoe het stresssysteem precies werkt? Lees dan deze blog.

AD(H)D

Mensen met aandacht- en concentratieproblemen, waaronder ADD of ADHD kunnen ook problemen ervaren met slapen. Daar waar zij overdag moeite hebben om hun alertheid te vergroten en over te schakelen naar een actievere toestand wanneer zij zich moeten concentreren, kan het bij hen voorkomen dat de hersenen moeilijk terug kunnen schakelen naar een minder actieve toestand wanneer ze willen gaan slapen. De hersenen van deze mensen hebben dan met name moeite met het schakelen van een actieve naar minder actieve toestand en andersom. Hierdoor duurt het bijvoorbeeld langer voordat zij in slaap vallen.

Ontregeling biologische klok

Een andere oorzaak van slaapproblemen bij mensen met of zonder AD(H)D kan liggen aan een ontregeling van de biologische klok. Wanneer de biologische klok verkeerd staat afgesteld, komt de melatonineproductie in je lichaam later op gang. Dat kan leiden tot problemen met in slaap vallen en niet goed wakker kunnen worden. Dit valt te vergelijken met een jetlag. Melatonine wordt in het lichaam aangemaakt wanneer het donker wordt. Er zijn verschillende zaken die kunnen leiden tot een kortdurende of langdurige ontregeling in de melatonineproductie en daarmee een ontregeling van de biologische klok. Te denken valt aan mensen die in ploegendienst werken en die in de avond en nacht blootgesteld blijven aan licht. Blootstelling in de avonduren aan “blauw” licht van laptops, IPad en telefoon kan leiden tot een veel voorkomende kortdurende ontregeling.
Ook het langdurig ervaren van stress, kan tot een ontregeling leiden. Het stresssysteem blijft te lang aan staan waardoor het cortisolniveau te hoog blijft. Hierdoor komt de productie van melatonine niet goed op gang.

Verkeerde slaapgewoonten

Naast ontregelingen in je hersenen en stresssysteem kunnen slaapproblemen ook te maken hebben met verkeerde slaapgewoonten. Om goed in slaap te kunnen vallen is het belangrijk dat je lichaam en hersenen langzaam tot rust kunnen komen. Hierdoor kan het lichaam de processen die nodig zijn om je te laten slapen in gang zetten. Voor en tijdens je slaap daalt je lichaamstemperatuur (dat is de reden waarom je het vaak koud krijgt ’s avonds), je hersengolven worden trager, je bloeddruk en hartslag gaan omlaag, je ademhaling gaat trager en er wordt melatonine aangemaakt wat je slaperig maakt. Verkeerde slaapgewoonten kunnen ervoor zorgen dat deze lichaamsprocessen onvoldoende tot stand komen, waardoor je moeite kunt krijgen met inslapen en/of doorslapen.

We vertelden je in deze blog wat er in je hersenen gebeurt wanneer je gaat slapen. En ook wat er mis kan gaan in je hersenen bij het slapen. Hierdoor kun je problemen met inslapen of doorslapen krijgen. Veel mensen hebben daar last van.
In ons volgende blog komen we hierop terug en laten we je weten wat je zoal kunt doen om je slaap te verbeteren.

Vragen?

Heb je nu al vragen? Neem dan gerust contact op!

Interessant? Volg ons!

Volg ons op onderstaande kanalen voor meer informatie en regelmatige updates!

Blijf geïnspireerd!

Wil je op de hoogte blijven van onze artikelen en blogs? Laat dan hieronder je gegevens achter.

Meer artikelen

Binnenkort volgen meer artikelen met achtergrondinformatie en tips. Wil je als eerste op de hoogte zijn van onze updates en informatie over slimmer leren omgaan met stress en jouw energie?
Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief.

Ons programma

Inzicht door metingen en onze app

Met onze app krijg je meer inzicht in waar jij stress van krijgt en waar jij van herstelt. Dit is voor iedereen anders.

Meer inzicht = betere balans

Door het inzicht, zorg je voor een betere balans. Wanneer je ziet dat je een herstelmoment nodig bent, plan je die ook sneller in.

Meer rust en energie

Door het herstellen van jouw energiebalans zorgen we voor meer rust en meer energie voor de dingen die er echt toe doen.

Share This

Deel dit artikel

en breng jouw netwerk op de hoogte!